Homilie bij Dodenherdenking
in het jaar A (4 mei 2002)

Preek tijdens het hoogfeest van Pasen, klik: Eerste Paasdag
Thema tweede paasdag 2002: Zien en Getuigen

Thema: 4 mei, Dodenherdenking 
E.L:      Jer. 6, 14-17 
T.L:      Ef. 2, 14-18 
EV:       Joh. 14, 25-31. 

Homilie 

Vrede. Is dat niet iets wat we allemaal willen? Vrede! Het meest begeerde goed. De ene vredesconferentie na de andere, we lijken vooruit te gaan, maar schrik op schrik, we zien dat we steeds weer achteruit gaan. Vrede blijkt geen echte vrede te zijn. 

De eerste lezing riep het al uit: Het is zo gemakkelijk te roepen, vrede, vrede. Maar er is helemaal geen vrede. Eerst was er jarenlang de gewapende vrede tussen de Verenigde Staten en de Sovjet Unie. Gewapende vrede zoals twee boksers die elkaar de fatale slag willen toedienen, maar het niet doen want die slag dood ook henzelf. Is dat vrede? Of vrede in Servië, nog altijd duren de problemen. De scheidslijn is getrokken, de partijen zijn uit elkaar gehaald, zoals je mensen uit elkaar haalt die elkaar naar het leven staan. Maar is dat vrede? De muur is gevallen, de Sovjet Republiek uit elkaar gespat. Inderdaad, het systeem was niet tegen de tijd bestand. Je kunt geen maatschappij bouwen op leugen en onderdrukking. Zo lijkt het dat Amerika en Europa gewonnen hebben. Maar is dat vrede? In Duitsland schiet een scholier zijn leerkrachten dood, gefrustreerd als hij is en gevoed in onze vrije markt door het gif wat overal te vinden is, we zwemmen in het gif en prijzen dat als onze vrijheid; in de videotheek, op het Internet, maar ook gewoon in de bibliotheek en bij de kiosk om de hoek.

Economen zeggen: De vrije markt heeft het gewonnen. Politicologen zeggen: Democratie heeft gezegenvierd. Ideologen zeggen: Het kapitalisme is de sterkste. En inderdaad zo is de wet van de sterkste, zoals nu onder Pim Fortuyn opnieuw zichtbaar wordt. De wet van de sterkste maakt dat sterken sterker worden en overleven en dat armen armer worden en ten onder gaan. De wet van de sterkste heeft altijd weer oorlogen veroorzaakt, revoluties, die nieuwe revoluties opriepen, de klassenstrijd van Marx, de these en antithese van Hegel, de bevrijdingstheologie van de Zuid Amerika. Vrede, vrede, roepen zij, maar dat is geen vrede. 

Daarom die tweede lezing: ‘Broeders en zusters, Christus is onze vrede.’ En het Evangelie: ‘Vrede laat Ik u na, mijn vrede geef Ik u. Niet zoals de wereld die geeft, geef Ik hem u. Christus is onze vrede en Hij geeft ons vrede. Maar wat voor vrede? Hij zegt: ‘Niet zoals de wereld die geeft, geef Ik hem u.’ Een andere vrede, een vrede die uniek is, de niet te koop is, niet te vinden bij de sterksten, een vrede die standhoudt in verdrukking, vrede die standhoudt tijdens oorlogen, vrede die verder gaat bij vervolgingen. Vrede die sterker is dan de dood. Een vrede die de wereld niet kan geven omdat ze die vrede niet heeft. 

Dit weekend horen we over de heilige Geest de Helper, degene die Jezus ons zendt van de Vader, om bij ons te blijven. Een helper, waarvoor? Een helper voor dat wat wij uit onszelf niet kunnen. Vrede maken en vrede bewaren. De vrede moet je eerst ontvangen, voordat je hem kunt geven. Vrede is als de liefde. God heeft ons het eerst liefgehad, en verwarmd door die allesgevende liefde van God die we in Jezus hebben leren zien. Door die liefde gaan wij God en de naaste liefhebben. Daarvan zegt Jezus: Wie Mij liefheeft, onderhoudt mijn geboden. Zo is het ook met de vrede. Wie in zijn vrede is, wordt zelf een vredebrenger. Jezus’ vrede is een vrede die kloven dicht, afstanden overbrugt. Stond er ooit een scheidsmuur tussen oost en west en wij zijn er verheugd over dat die scheidsmuur is neergehaald. Er was een veel grotere en hogere muur, waar niet doorheen en niet overheen te komen was, de muur tussen God en ons, tussen hemel en aarde, tussen boven en beneden, tussen daar waar Jezus vandaan is en waar wij vandaan zijn, een kloof die zich voortzette tussen hen die een verbond met God hadden en zij die dat niet hadden, een kloof tussen Israël en de volkeren, tussen heiligen en zondaars, tussen geredden en verdoemden, tussen levenden en doden. 

Daarover schrijft Paulus: ‘Christus is onze vrede, Hij die de twee werelden één gemaakt heeft, en de scheidsmuur heeft neergehaald.’ Een scheidsmuur die in stand bleef door de wet van Mozes, want daarin werd bepaald wanneer je bij God hoorde of niet. ‘Jezus heeft vrede gesticht, door in zijn persoon uit de twee. Één nieuwe mens te scheppen. Jezus is die nieuwe mens, en wij moeten die nieuwe mensen zijn. Nieuw, herboren, opnieuw geboren, van bovenaf geboren. ‘En Hij is gekomen en Hij heeft vrede verkondigt aan ons die veraf waren, ver van God, ver van Gods Woord, ver van Gods belofte en vrede aan hen die dichtbij waren, zij die reeds de profeten kenden en de wet hadden ontvangen. 

Vrede. Vrede laat Ik u na, mijn vrede geef Ik u. Als Hij de meest definitieve scheidsmuur heeft afgebroken, wie zijn wij dan dat we weer vijandsbeelden en scheidsmuren opbouwen. Hij heeft ons nieuw gemaakt in zijn eigen Lichaam. Dat heeft het Hem gekost. Wat mag het ons kosten om de vrede en de eenheid te bewaren? Zijn wij bereid ons leven te geven? 

Vrede, vrede, maar er is geen vrede. Je krijgt geen vrede door het hard te roepen. Waarom maken Christen oorlog met elkaar? Omdat ze Christus’ Vrede niet in hun hart hebben. Zijn vrede maakt dat we liever onrecht verduren dan onrecht wreken, liever zelf lijden dragen dan anderen tekort doen. Waarom hebben Joden en Arabieren geen vrede, omdat ze de vrede van Christus missen. Als ze Hem niet aan kunnen nemen als Messias, niet kunnen erkennen dat Hij Gods Zoon is, laten ze Hem dan aannemen als wegwijzer, als waarheidsleraar, als profeet van het nieuwe leven. Maar wat hebben wij te zeggen als wij als Christenen in de praktijk zelf een voorbeeld geven waar Christus zich voor schaamt. Het Rijke Christelijke Westen, dat ten onder gaat aan normvervaging, aan zinloze vrije tijdsbesteding, aan genieten om het genieten. Het Rijke Christelijke Westen dat roept: deze vrijheid en vrede hebben we te danken aan onze vrije markt, aan ons kapitalistisch systeem, aan onze democratie, mensen dit zijn de goden die ons hebben verlost, die ons naar het land van melk en honing hebben gebracht. de drieënheid van het rijke Westen. 

Ze roepen vrede, vrede, maar er is helemaal geen vrede. De politiek stort in. Wat eens met de kerken gebeurde, omdat ze innerlijk waren uitgehold, wat eens met de Sovjet Republiek gebeurde, gebeurt nu met de kapitalistische maatschappij. Innerlijk uitgehold houdt het geen stand. 

Maar houden wij stand? Eens hebben martelaren stand gehouden. In de meest erbarmelijke omstandigheden wisten ze de vrede van Christus in hun hart te bewaren. Maar zij waren dan ook dagelijks met Christus op weg, aten zijn Woord op, kauwden op zijn wijsheid, leefden uit zijn liefde, voedden zich aan zijn tafel, deelden van zijn genade uit. Deelden met God en deelden hun leven met de naaste. Levend in zijn liefde waren zij zelf vrede geworden, zoals Hij. Willen wij vredebrengers zijn, dan zullen ook wij die weg moeten gaan. Investeren in ware vrede, dat is Christus. 

Dodenherdenking. Een meditatie over de ware vrede, omdat we dat aan Hem en aan hen verplicht zijn die hun leven hebben gegeven om de ware vrede te bewaren. Om hen zijn wij hier samen. Ik wens u vrede. Amen. 
 

Terug naar homepage