Preek op de eerste zondag van de Advent door het jaar C, C2004ADV01.html.
Eucharistieviering in de kerken te Heenweg en Hoek van Holland zondag
30 November 2003, 09.30 en 11.00 uur.
Door pastoor Michel Hagen. AMDG.
E.L.: Jer. 33, 14-16
Ev.: Luc. 21, 25-28. 34-36
Homilie
Tekenen aan zon maan en sterren. Wat gaat de wereld overkomen? De lezing
over de eindtijd lijkt meer te passen in de laatste weken van het kerkelijk
jaar dan in de Advent. Misschien dat hij daarom ook staat op deze eerste
zondag; het is een soort scharnierlezing want de verwachting is nog maar heel
pril. Maar hoe zal het zijn, als dat wat wij verwachten ook inderdaad komt?
Zo’n lezing over de eindtijd is voor ons altijd een spannende lezing.
Angstige ideeën, zoals in horrorfilms over het einde van de wereld,
komen in gedachten; een aarde die eindigt als een grote woestijn, of als
een geëxplodeerde planeet, door kernbommen uiteengeslagen waar alle
vormen van leven verdwenen zijn.
Maar gaat deze lezing daarover? Nee, volgens mij niet. Het gaat niet in
de eerste plaats over deze aarde, maar over deze wereld. Wat is het verschil?
De aarde is die grote bol die in de ruimte hangt. De wereld is veel meer
de maatschappij die wij hebben opgebouwd, de wereldwijde samenleving, met
steden, organisaties, landen, koningshuizen, muziekgroepen, regeringen, scholen,
radio en TV. Dat is onze wereld en die wereld, zo lezen we, zal het besterven
van angst.
Waarom? Omdat er een verandering doorbreekt, een definitieve verandering.
De lezingen van de eindtijd, zoals ze vaak genoemd worden, zijn eigenlijk
lezingen van de begintijd, van dat wat gaat komen. De ene wereld maakt plaats
voor een andere wereld en dat is iets dat we steeds tegenkomen. We zien het
in de geschiedenis van de volkeren met volksverhuizingen, in de geschiedenis
van landen, met burgeroorlogen en wereldoorlogen, met culturele revoluties,
technische revoluties en maatschappelijke revoluties. Dat is het waar Jezus
over spreekt, want zulke omwentelingen brengen enorme veranderingen mee en
Jezus beschrijft hier de barendsweeën van de geboorte van Gods Koninkrijk.
Dat is Advent. Gods Koninkrijk verwachten. Maar hoe verwacht je dat? Als
een rustig, kalm proces? Als een ontwikkeling door techniek, wetenschap,
inzicht? Hoe verwachten wij Gods Koninkrijk? Als een vanzelfsprekende geschiedenis
die automatisch doorzet? Dan zegt Jezus nadrukkelijk tegen ons: nee, vergis
je daarin niet, zo gaat het niet. Zo is het niet gegaan in de wereldgeschiedenis
van miljoenen jaren, zo gaat het niet in de geschiedenis van landen, zo gaat
het ook niet in de geschiedenis van een menseleven en niet in de geschiedenis
van een dag. Gods koninkrijk wordt gewonnen op het koninkrijk van de wereld
en de wereld verzet zich daartegen.
De wereld zal het besterven, zegt Jezus. Waarom, omdat ze ervaart dat
haar heerschappij eindigt, haar structuur, haar invloed, haar principes,
waarin macht leunt op bedrog, leugen, zelfverrijking, egoïsme en alles
wat de wereld eigen is. Dat alles wordt dan aan de kaak gesteld en uit de
verborgenheid tevoorschijn gehaald en veroordeeld.
Advent. Dat is die verwachting uitspreken, in het bewustzijn dat je zelf
deel hebt aan die omwenteling, dat die omwenteling eerst in je eigen leven
moet plaatsvinden en dat je alleen echt tot leven komt in die wereld die
ons wordt aangekondigd. Zo zegt Jezus: Wanneer zich dat alles begint te voltrekken,
richt u dan op en heft uw hoofden omhoog, want uw verlossing is nabij. Zorg
dus dat je standhoudt voor het aangezicht van de menzenzoon.
Maar dan loopt er wel een vraag door dit alles heen: Als dat Advent is,
dan is Kerstmis iets anders dan een uit de kluiten gewassen vrolijk en blij
geboortefeest. Dat vieren we daar niet dat er iemand is gekomen die in deze
wereld een rustpuntje biedt, zodat we het volhouden, iemand die net als
wij, uiteindelijk machteloos staat tegenover die grote boze wereld, die
alsmaar doorgaat en waarin steeds nieuwe machthebbers opstaan. Dan zien
we uit naar de geboorte van Degene Die we verleden week vierden als Christus
Koning. Hij neemt het bestuur over. De oude wereld eindigt en de nieuwe begint.
Dat gaat dan om die hele grote maatschappij, maar steeds opnieuw is het
de kunst om dat grote perspectief te vertalen naar uw eigen kleine wereld
en uw eigen kleine leven. In hoeverre is Jezus bij ons welkom? In hoeverre
zijn we gehecht aan deze wereld, nestelen we ons binnen dat systeem waarin
we ook zelf prettig overleven. De Advent is ook vier weken lang gewetensonderzoek
zoals bij Mozes en Israël in Egypte. Hoezeer zij we gehecht aan de vleespotten,
aan je natje en je droogje. 'Je kunt toch niet alles opzij zetten voor je
geloof'. Zeggen we. 'Je moet toch ook leven ...' Zeggen we.
Advent. Wie verwacht je? Iemand die wat goede adviezen nalaat en dan vertrekt?
Iemand die je kan bewonderen of niet en dan gewoon verder gaat? Wie verwachten
wij? Een religieus fenomeen tussen zoveel religieuze leiders? Of verwachten
we Iemand die deel van je leven wordt, met wie je wakker wordt en slapen
gaat, met wie je opstaat en zit, eet en drinkt, werkt en ontspant, inspant
en rust. Wie verwacht je? Wie is Jezus voor jezelf? Een gewetensvraag die
oproept tot openstellen.
Wanneer we Jezus’ leven bezien, dan is dat niet aangenaam. Het is dus
een vreemde gedachte dat Hij ons wel een aangenaam leven zal bezorgen. Hij
zegt, wie zijn kruis niet opneemt is Mij niet waard. Wie verwachten wij?
Deze dagen is Sinterklaas gearriveerd, we konden het volgen op de televisie
en alle kinderharten gingen sneller kloppen. Met veel minder tumult is er
deze week nog iets gearriveerd met de Stena Line in Hoek van Holland; het
kruis van de wereldjongerendagen. Met onze bisschop, een groep jongeren en
ons pastoraal team, waren we er getuigen van. Dat kruis heeft de paus aan
de jongeren gegeven en het reist de wereld rond. Het is voor jongeren het
symbool van die enorme ontmoeting, van de saamhorigheid, van het enthousiasme
en de inspiratie die zij tijdens de wereldjongerendagen opdoen.
Maar het blijft een kruis. Theologen in het verleden hebben al vaker gewezen
op de overeenkomst tussen de kribbe en het kruis. Vaak is een kribbe ook
gemaakt van een paar gekruiste stukken hout. Zien we echt vol verlangen uit
naar een gekruisigde koning, die niet zomaar even het lijden weghaalt, maar
ons opdracht geeft andermans lijden te verlichten. Die niet zomaar een nieuwe
luilekkerland-maatschappij tevoorschijn tovert, maar die ons oproept moeizaam
mee te bouwen aan dat koninkrijk van God. Die niet alle slechterikken de
wereld uitgooit, maar die ons oproept onszelf te bekeren en anderen te helpen
zich te bekeren. Wie verwachten wij met kerstmis. We hebben vier weken de
tijd om te groeien in die verwachting. Amen.