Homilie op de vierde zondag van de Advent 
door het jaar A (reeks 2001-2002)

Preek op de vierde zondag van de Advent door het jaar A, serie 2001-2002, 
A2002ADV04.html, in de parochie van de H. Bartholomeus te Poeldijk, 
door pastoor Michel Hagen, za./zo. 22/23 dec. 2001, 19.00/10.00 uur.  A.M.D.G. 

Thema:  Teken van Licht 
E.L:      Jes.7, 10-14. 
EV:       Mt. 1, 18-24
 

Homilie 

Op weg naar Kerstmis, met dit weekend een heel speciale gids, de heilige Jozef. Een van de echt grote, daarom zijn we blij met het mooie beeld achterin. Waarschijnlijk lopen we er geregeld aan voorbij, maar kun je kerstmis vieren zonder Jozef? Blijkbaar niet, want God doet nogal wat moeite om Jozef en Maria bij elkaar te houden. 

We hebben als thema: Teken van Licht. Zo’n teken had Jozef hard en hard nodig. Hebt u wel eens een moment gehad dat u dagen liep te peinzen, piekeren, nadenken, slapeloze nachten. Wat kan ik nu het beste doen. Een scheiding? Waarom? Niet omdat hij niet van Maria houdt, niet omdat Maria niet van hem houdt. Een scheiding waarom? Ze zijn net verloofd, voor de Joodse wet zijn ze al man en vrouw, alleen woont Maria nog niet in zijn huis. Wel een jawoord, ze is al zijn vrouw, nog geen samenleving. En dan nu plotseling een scheiding? 

Waarom wil Jozef scheiden? Het antwoord lijkt heel simpel, zijn vrouw is in verwachting, niet van hem, dat weet hij zeker. Dan is onze conclusie eenvoudig. Maar grote theologen letten ook op de kleine woordjes. Denkt Jozef nu aan overspel? Let op wat de engel zegt: 'Jozef, zoon van David, wees niet bevreesd Maria, uw vrouw tot u te nemen: het kind in haar schoot is van de heilige Geest.' 

Jozef, wees niet bevreesd? Waarom is Jozef bevreesd? Dat kunnen meerdere redenen zijn. Heel menselijk; haalt hij een overspelige bruid in huis? Daar is hij niet van overtuigd, hij piekert en twijfelt en zoekt naar een antwoord. Waarom is hij bevreesd? Vermoed hij dat hier iets bijzonders in het spel is, iets waar hij zijn vingers niet aan wil branden? Het is niet duidelijk. Maar hij is bevreesd haar in zijn huis te halen, net zoals zijn voorvader, de grote koning David, bevreesd was om de ark naar Jerusalem te halen. 

Het kan heel goed dat beide gedachten door zijn hoofd gaan. Beide gedachten zijn eigenlijk niet te bevatten, niet aan te nemen. Jozef heeft een moeilijke tijd. Maria was bepaald niet de eerste de beste bruid. Jozef, uit het nageslacht van koning David, een man van adel dus, was ook niet de eerste de beste. En dan dit. 

Hebt u wel eens zo'n slapeloze nacht, dat je ligt te piekeren? Als dan de beslissing gevallen is, hoe die ook uitpakt, dan kan eindelijk de slaap komen. 

Jozef is inderdaad een man van adel. Wat de oorzaak ook is van de zwangerschap van Maria. In elke situatie lijkt het hem beter om van het huwelijk verder af te zien. Maar dan wel op een edele manier. Hij neemt de schuld op zich. Niemand hoeft hier iets van te weten, niemand hoeft hier iets van te begrijpen. Maria mag niet de dupe zijn, niet als er iets menselijks gebeurd is en evenmin als er iets goddelijks gebeurd is. 

Met Jozef op weg naar Kerstmis. Dat is niet simpel, dat is de problemen niet uit de weg gaan, dat is in alle omstandigheden de adelijke weg gaan, liever zelf de last dragen dan op anderen te laten rusten. Hier zien we de leerschool waarin Jezus is opgegroeid. 

Hoe kan Jozef dat? Hoe kan hij zo’n besluit nemen, ten koste van zichzelf? Hoe kan hij het antwoord in het midden laten of het hier om mensenwerk of om Gods werk gaat? Hoe lukt het hem om Maria het voordeel van de twijfel te geven en alle menselijke reacties als boosheid, teleurstelling, twijfel of ongeloof te overwinnen? 

Als wij in onze huwelijken iets meer van deze houding van Jozef hadden, dan zouden veel huwelijken behouden blijven. OK, niet alle echtelieden zijn een ware Jozef of een echte Maria, maar die grondhouding zou voor iedereen goed zijn. 

Hoe kan Jozef dat? Het antwoord lijkt wat kort door de bocht misschien, maar hij kan het door zijn geloof? Geloof? Wat voor geloof? Zijn geloof wordt toch juist ondermijnd, zijn geloof in Maria, zijn geloof in huwelijkstrouw, zijn geloof in Gods voorzienigheid? 

Nee, zijn geloof wordt niet ondermijnd, want zijn geloof ligt dieper dan het oppervlakkige geloof van de meeste mensen in deze tijd. Zijn geloof is misschien het best zo te omschrijven: God zorgt, zelfs als alles omgekeerd lijkt. Zijn grote naamgenoot, Jozef van Egypte, had dat meegemaakt. Verkocht door zijn broers, als slaaf in Egypte aan het werk gesteld. Door de vrouw van Potifar verraden. Maar in alle omstandigheden had die Jozef zijn geloof in Gods zorg en trouw behouden. Hij werd uiteindelijk de redding van zijn familie en terloops ook nog van het hele land Egypte. 

Dat is het geloof van Jozef. Hij durft in vertrouwen op God alles te verliezen, zijn naam, zijn geloofwaardigheid, zijn vrouw. Alles beter dan haar te schande maken. 

Een teken van Licht. Wat moet die droom hem veel gedaan hebben. Niet zomaar een droom als een verwerking van de gebeurtenissen, nee een droom waarin God tot je spreekt. Een droom zoals diezelfde Jozef van Egypte had ontvangen, een droom die zijn leven richting gaf en het vertrouwen in God bevestigde. Een droom, met iets ongelooflijks, dit kind is van de heilige Geest. De situatie met Maria was al ongelooflijk, maar het teken uit de hemel is net zo ongelooflijk. 

Met Jozef op weg gaan naar kerstmis, dat is de adelijke weg, van de echte adel, niet de adel van het geld of het bezit, of de adel in de paleizen, maar de adel van het hart, van een adelijke ziel, een nobele metaliteit en een onverwoestbaar geloof. 

Als u deze dagen langs dat beeld achterin loopt, of het Jozefbeeldje in de stal zet. Doe dat dan niet achteloos of nonchalant, maar denk erbij na van wie dat beeldje een uitdrukking is. En doe er een schietgebedje bij, dat wij mogen groeien in diezelfde adel, in datzelfde geloof. Dan zal God ook in onze tijd ongelooflijke dingen doen, dan wordt het kerstmis niet alleen in de kerk, of thuis aan de maaltijd, maar in het diepst van onze ziel, geboorte van goddelijk leven, een teken van Licht. Amen. 

Terug naar homepage