Homilie op de eenentwintigste zondag door het jaar C
(reeks 2000-2001)

Thema:  Gered
E.L:   Jes. 66, 18-21
EV.:   Luc. 13, 22-30

Homilie 

Gered worden. Wat is dat? Wat is heil, heilzaam, heilig, heel. Het heeft met redding te maken, maar hoe nu precies? Hebt u het gevoel dat u gered moet worden, of niet, of hebt u het idee dat u al bent gered? Redding. 

Als iemand op de intensive care van het ziekenhuis is opgenomen in een kritieke situatie, en hij komt erdoor, dan zeggen we: ‘hij heeft het gered.’ Redden heeft vaak met een levensbedreigende situatie te maken. Wanneer een huis in brand staat, en iemand roept vanaf het balkon: ‘Hèèèlp, red mij!!!’, dan is het voor iedereen duidelijk wat er bedoeld wordt, zijn leven is bedreigd, de dood door het vuur en de hitte, die de adem beneemt zodat iemand sterft en verbrandt. Wanneer iemand die niet kan zwemmen in het water valt en hard roept, is het ook zo, maar dan door het donkere water, de duistere afgrond die aan hem trekt en zijn leven bedreigt. Petrus had zo’n soort ervaring, toen hij in vertrouwen op Jezus een voet op de zee zette, om op weg te gaan naar Jezus. Zolang hij vertrouwde op het woord van Jezus: ‘Kom’, ging het goed. Toen hij daarentegen meer aandacht kreeg voor de storm, de golven en de duistere diepte, toen voelde hij zichzelf wegzinken. Hij kon nog maar één ding doen:  Roepen: Heer, red mij! 

Jezus gebruikt het woord ‘redden’ best vaak. In het Nieuwe Testament kom je meer dan 100 keer een woord tegen waar redden of redding of redder in voorkomt. Daarbij zijn bekende uitspraken zoals: ‘Ik ben gekomen om te redden wat verloren was.’ In dat licht gebruikt Jezus ook gelijkenissen als die van het verloren schaap, de verloren zoon of de verloren drachme. 

Jezus is gekomen om ons te redden. Hij heeft ons gered. Maar waarvan heeft Hij ons gered, of waarvan redt Hij ons nog steeds weer? Alleen als we daar een beetje zicht op krijgen, kunnen we de lezingen van vandaag begrijpen, met de beelden van de smalle weg, de brede weg, de open of gesloten deur. 

Laten we teruggaan naar de oer-verhalen, over het begin van de mens. U kent het verhaal over de mens in de tuin, over de slang en de boom, over de bekoring. De mens heeft een helft waartegen hij moeilijk nee kan zeggen. In dat verhaal is het zijn wederhelft, Eva. En Eva heeft ook een kant waartegen ze moeilijk nee kan zeggen, de mogelijkheid om gelijk aan God te worden. Iets dat ook voor Adam uiterst aantrekkelijk is. Hoe zou het zijn om zelf te bepalen wat goed of kwaad is? Als niemand jou zou zeggen wat mag of niet mag? Helemaal eigen baas, geen voorschriften, geen geboden, geen grenzen? De boom in de tuin heet niet voor niets: ‘boom van kennis van goed en kwaad.’ Het is de ultieme bekoring van de mens. Die boom is Gods eigen boom. Kennis van goed en kwaad is alleen van God gegeven. Wie het zich wil toeeigenen, kan dat alleen door schade en schande. 

Waarin hebben wij redding nodig? We zien wat er gebeurd is met de mens. Dat verhaal gaat niet zomaar over toen, over een prehistorische mens, over een levensfase, een groep of een individu, maar over hier en nu. Over u en mij, over volwassenen en kinderen, over jonge stellen, over regeringsleiders, over volken en generaties. Zolang de mens de vrucht blijft grijpen van de boom van kennis van goed en kwaad, of andersom, als de mens zich door niemand laat gezeggen wat hij mag of niet mag, ook niet door God; zolang blijft de mens in zichzelf opgesloten, achter zijn eigen wanen aanlopen, ziet hij niet méér dan de aarde, voelt hij niet méér dan zijn aardse gevoel, kent hij niet méér dan zijn aardse kennis. Wanneer de mens god wil zijn en dat god-zijn zich toeeigend door zelf alles te willen bepalen, zólang zal de mens keer op keer ontdekken dat hij mens is, uit de aarde, verbonden aan de dieren, bestemd om te sterven. Hij zal het ontdekken met schade en schande, door zonde en dood. 

Waaruit moeten wij gered worden? Uit die vicieuze circel. De houding waarin we onszelf genoeg zijn, waarin we God en de naaste niet nodig denken te hebben, de houding waarbij we niet afhankelijk willen zijn, groot willen zijn, sterk en volwassen, eigenmachtig, waarin we alles naar onze hand zetten, nooit tevreden zijn, nooit genoeg hebben, waardoor vooruitgang en meer luxe met elkaar verward worden, waarin vooruitgang en meer macht over de aarde verward worden, waarin vooruitgang en meer consumtie met elkaar verward worden. De enige vooruitgang die echt vooruitgang is, is het herstel van onze relatie met God, met onszelf, met elkaar en met de schepping. 

Waaruit moeten we gered worden? Toen Jezus aan het kruis hing, zeiden de overheden tegen Hem: ‘Als jij de Zoon van God bent, kom dan van dat kruis af en red jezelf. Anderen heeft Hij gered, maar zichzelf kan Hij niet redden.’ 

Daarin zien we de sleutel. Jezus kan zichzelf niet redden uit onze handen, uit mensenhanden. Hij wil zichzelf niet kunnen redden. Hij wilde in onze handen zijn overgeleverd, in alles vertrouwend op de Vader. Zo openbaart Hij ons de aard van de zonde, hoe onze eigenmachtigheid Hem zijn leven kost. Alleen zo kon Hij het ons openbaren en alleen door zo zijn leven te geven kon Hij de wet overwinnen en ons verzoenen; met God, met onszelf, met elkaar en met de natuur. 

Waaruit bestaat onze redding? Dat wij dit begrijpen en de consequentie aanvaarden. Dat wij die smalle weg gaan van een volledig vertrouwen op God. De smalle weg waarin wij ons doen en laten richten naar Gods geboden. De smalle weg van de Kerk die ons onderwijst en de grenzen aangeeft. De smalle weg waarin we veel moois voorbij laten gaan, omdat het ons vasthoudt, aan de aarde bindt en niet naar God brengt. De smalle weg, waar de wereld geen begrip voor heeft, waardoor ze ons gelovige Christenen voor gek verklaard

De smalle weg bestaat hierin dat God in alles op de eerste plaats komt. Soms heel onopvallend, voor niemand herkenbaar, maar toch  bewust, in hoofd en hart, met handen en voeten. God in alles de eerste. Onze norm is daarbij Jezus. En onze moeder die het ons leert en doorgeeft is de Kerk. Die norm brengt ons bij elkaar, dan beminnen wij de naaste als onszelf, dan doen wij gerechtigheid, want dat is het wat God ons leert. 

En waar leidt die weg toe? Dat wij worden zoals wij bedoeld zijn. Beeld van God, kind van God, bruid van God, kroon op de schepping. Dan zullen wij aan Hem gelijk zijn. Wat wij willen bereiken uit eigen macht, bereiken we slechts wanneer we luisteren, gehoorzamen, bescheiden en ontvankelijk. Dan wordt het ons geschonken, als de boom van leven, eeuwig leven, redding door de dood heen. Amen. 

Terug naar homepage